Mất ngủ là một vấn đề ngày càng phổ biến. Mất ngủ không chỉ gây mệt mỏi, uể oải vào ban ngày mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần.
Các vấn đề sức khỏe, hay là hậu quả về sau của việc mất ngủ có thể những vấn đề dễ dàng nhận thấy như Giảm khả năng tập trung, ghi nhớ; Suy giảm hệ miễn dịch; cho đến những tình trạng tiềm ẩn như Tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đái tháo đường, béo phì; Rối loạn lo âu, trầm cảm; và quan trọng nhất là Chất lượng cuộc sống suy giảm, ảnh hưởng đến công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội.
Mất ngủ cần được nhìn nhận đúng đắn
Điểm đầu tiên có lẽ là tên gọi. Từ “mất ngủ” chúng ta thường sử dụng, hay chính xác hơn là “rối loạn giấc ngủ”, có thể gọi một cách cụ thể thành các dạng như: Khó đi vào giấc ngủ; Thức giấc nhiều lần trong đêm, hay giấc ngủ bị gián đoạn; Thức dậy quá sớm vào buổi sáng; hoặc thậm chí là các vấn đề ít thấy liên quan đến giờ ngủ như cảm giác mệt mỏi, uể oải sau khi thức dậy, Khó tập trung, suy giảm trí nhớ, Cảm giác lo lắng, căng thẳng, hoặc cáu kỉnh. Tôi nghĩ rằng với những dạng cụ thể được nêu ra này, chúng ta ít nhiều cũng đã từng trải qua.
Điểm cần nhìn nhận đúng thứ hai là vai trò của giấc ngủ ở góc độ sức khỏe. Phần lớn tình trạng mất ngủ có thể liên quan đến nhiều bệnh lý khác chứ không chỉ là một rối loạn giấc ngủ đơn thuần: Ví dụ như Bệnh lý tâm thần mà chúng ta có thể nghe qua với những cái tên Trầm cảm, lo âu, rối loạn lưỡng cực…, thường đi kèm với các vấn đề về giấc ngủ. Theo một thống kê, từ 30 đến 60% trường hợp mất ngủ có nguyên nhân từ các rối loạn tâm thần.
Các Bệnh lý thần kinh: Parkinson, Alzheimer, các bệnh lý gây đau thần kinh… cũng ảnh hưởng đến giấc ngủ. Tại khoa Nội thần kinh BV An Bình chúng tôi vẫn thường xuyên nhận được những than phiền về giấc ngủ do các bệnh lý tại khoa.
Hoặc các nhóm bệnh lý nội khoa phổ biến: tim mạch, hô hấp (ngưng thở khi ngủ), tiêu hóa (trào ngược dạ dày), nội tiết (cường giáp), đau mãn tính… đều có thể gây mất ngủ.
Từ một góc độ khác, Mất ngủ là hậu quả của lối sống và môi trường: Áp lực cuộc sống đô thị, Thành phố Hồ Chí Minh với nhịp sống hối hả, áp lực công việc, học tập, ô nhiễm môi trường… là những yếu tố gây căng thẳng, dẫn đến mất ngủ;
Và cuối cùng, nhưng lại gần gũi với chúng ta nhất, đó là Thói quen sinh hoạt không lành mạnh, hay chúng ta còn gọi là tình trạng vệ sinh giấc ngủ không tốt, ví dụ như Sử dụng chất kích thích, ăn uống không điều độ, thiếu vận động, sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ… là những thói quen phổ biến gây rối loạn giấc ngủ.
Mất ngủ – Giải quyết như thế nào
Từ chính bản thân, chúng ta có thể xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh: Đi ngủ và thức dậy đúng giờ, kể cả vào cuối tuần; Tạo không gian ngủ yên tĩnh, tối và thoáng mát; Tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ; Hạn chế sử dụng chất kích thích như cà phê, rượu, thuốc lá, đặc biệt từ chiều về đêm; Tập thể dục đều đặn, nhưng tránh tập luyện quá gần giờ ngủ; Ăn tối nhẹ nhàng, tránh các thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ. Thực hành các kỹ thuật thư giãn: yoga, hít thở sâu; Nghe nhạc nhẹ, đọc sách; Tắm nước ấm trước khi ngủ.
Và nếu như vẫn không thể tự mình giải quyết được vấn đề rối loạn giấc ngủ, quý vị hãy tìm tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia, từ các lĩnh vực tâm thần, tâm lý và chuyên sâu về giấc ngủ. Điều trị mất ngủ hiệu quả cần xác định và giải quyết nguyên nhân gây ra nó, như đã nói ở phần trước; Việc tự ý dùng thuốc ngủ có thể chỉ giải quyết triệu chứng tạm thời mà không giải quyết được vấn đề gốc rễ; và vấn đề mất ngủ cần được đánh giá toàn diện và có phác đồ điều trị phù hợp.
Như vậy, để nói một cách ngắn gọn, thông điệp mà chương trình này muốn gửi đến quý vị khán giả là: “Mất ngủ không chỉ là vấn đề riêng lẻ, nó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn.”; “Đừng chủ quan với mất ngủ, hãy đi khám để tìm ra nguyên nhân và điều trị kịp thời.” và “Hãy xây dựng lối sống lành mạnh để bảo vệ giấc ngủ và sức khỏe toàn diện.”
Thực hiện: Khoa Nội Thần kinh/Tổ truyền thông